รูม่านตาขยาย: สาเหตุ ข้อกังวล และการรักษา

รูม่านตาขยายคืออะไร

รูม่านตาขยายคือรูม่านตาที่มีขนาดใหญ่กว่าปกติ

ขนาดของรูม่านตาของคุณถูกควบคุมโดยกล้ามเนื้อในส่วนที่มีสีของดวงตา (ม่านตา) และปริมาณแสงที่มาถึงดวงตาของคุณ ในที่ที่มีแสงจ้า รูม่านตาของคุณจะหด (เล็กลง) เพื่อป้องกันไม่ให้แสงเข้าตามากเกินไป ในแสงสลัว รูม่านตาของคุณจะขยาย (ใหญ่ขึ้น) เพื่อให้แสงเข้ามามากขึ้น

โดยทั่วไป รูม่านตาปกติจะมีขนาดตั้งแต่ 2.0 - 4.0 มิลลิเมตร (มม.) ในที่มีแสงจ้าและ 4.0 - 8.0 มม. ในที่มืด ในระดับหนึ่ง ขนาดของรูม่านตามักจะเล็กลงเมื่อมีอายุมากขึ้น

บางครั้งรูม่านตาที่ขยายออกยังสามารถตอบสนองต่อแสงได้ นั่นคือรับแสงน้อยลงหรือเมื่อมีแสงส่องเข้าดวงตา แต่โดยทั่วไป รูม่านตาที่ขยายออกจะไม่ตอบสนองต่อแสงตามปกติ

รูม่านตาขนาดใหญ่ที่ไม่ตอบสนองต่อแสงโดยสิ้นเชิงเรียกว่า"รูม่านตา"ที่ไม่มีปฏิกิริยาต่อแสง

รูม่านตาขยายไม่เหมือนกับภาวะขนาดรูม่านตาไม่เท่ากัน ซึ่งเป็นภาวะทั่วไปที่รูม่านตาทั้งสองตอบสนองต่อแสงตามปกติ แต่มีขนาดต่างกันประมาณครึ่งมิลลิเมตรขึ้นไป ภาวะขนาดรูม่านตาไม่เท่ากันไม่เป็นอันตรายและส่งผลกระทบต่อประชากรประมาณ 20 เปอร์เซ็นต์

อะไรทำให้รูม่านตาขยาย

รูม่านตาขยายเกิดจากหลายสาเหตุ นี่คือสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด:

การใช้ยา

ยาที่ต้องมีใบสั่งแพทย์และยาที่ไม่ต้องมีใบสั่งแพทย์ต่อไปนี้อาจทำให้รูม่านตาของคุณขยายและส่งผลต่อความสามารถในการตอบสนองต่อแสง:

• ยาแก้แพ้

• ยาหดหลอดเลือด

• ยาต้านเศร้ากลุ่มไตรไซคลิก

• ยาแก้เมารถ

• ยารักษาอาการคลื่นไส้

• ยารักษาโรคลมชัก

• ยาสำหรับโรคพาร์กินสัน

• โบท็อกซ์และยาอื่น ๆ ที่มีชีวพิษโบทูลินัม

• อะโทรพีน (ใช้สำหรับควบคุมภาวะสายตาสั้นและวัตถุประสงค์ทางการแพทย์อื่น ๆ)

การบาดเจ็บที่ดวงตา

การบาดเจ็บที่ดวงตาอย่างรุนแรงและบาดแผลทะลุสามารถทำลายม่านตาของคุณและทำให้รูม่านตาของดวงตาขยายออกและมีรูปร่างผิดปกติ บางครั้ง การบาดเจ็บประเภทนี้อาจเกิดขึ้นในระหว่างการผ่าตัดดวงตา เช่น การผ่าตัดต้อกระจกที่มีความซับซ้อน หรือการปลูกถ่ายกระจกตา

การบาดเจ็บที่สมองหรือโรค

การบาดเจ็บที่ศีรษะโรคหลอดเลือดสมองหรือเนื้องอกในสมองอาจส่งผลต่อการตอบสนองต่อแสงของรูม่านตาของคุณและทำให้รูม่านตาขยาย อาจส่งผลกระทบต่อตาข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้งสองข้าง

นี่คือเหตุผลที่คุณเห็นแพทย์ตรวจรูม่านตาของนักกีฬาด้วยปากกาไฟฉายหลังจากที่ได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะในระหว่างการแข่งขันกีฬา หรือเมื่อผู้ป่วยมาถึงแผนกฉุกเฉินของโรงพยาบาลพร้อมกับอาการของโรคหลอดเลือดสมองอื่น ๆ ที่เป็นไปได้

การใช้ยาเพื่อสันทนาการ

การวิจัยแสดงให้เห็นว่าแอลกอฮอล์และกัญชา ไม่ว่าจะใช้แยกกันหรือใช้ร่วมกัน ก็สามารถลดความสามารถของดวงตาของคุณในการฟื้นตัวจากการสัมผัสกับแหล่งกำเนิดแสงจ้า (เช่น ไฟหน้าที่ส่องเข้ามาในเวลากลางคืน) และปรับให้เข้ากับสภาพแสงที่เปลี่ยนไป ผลกระทบนี้อาจมีระยะเวลานานถึงสองชั่วโมงหรือมากกว่านั้นหลังได้รับยา

อย่างไรก็ตาม สารเหล่านี้ไม่ทำให้รูม่านตาของคุณขยายออก

ทั้งนี้ ได้มีการใช้ยาอย่างผิดกฎหมายเพื่อวัตถุประสงค์ในการพักผ่อนหย่อนใจเป็นจำนวนมาก ทำให้รูม่านตาขยายและชะลอความสามารถของตาในการตอบสนองต่อแสง โดยยาเหล่านี้ได้แก่:

• แอมเฟตามีน

• โคเคน

• LSD

• MDMA (ยาอี)

รูม่านตาขยายข้างเดียวเป็นพัก ๆ ชั่วคราว

นี่เป็นภาวะที่ผิดปกติแต่ไม่เป็นอันตรายซึ่งบุคคลหนึ่งประสบกับอาการของรูม่านตาข้างหนึ่งขยายแบบทันทีทันใดเป็นระยะ ๆ ซึ่งมักจะมาพร้อมกับการมองเห็นไม่ชัด ปวดศีรษะ และปวดตา

หญิงสาวที่มักจะเป็นไมเกรนมีแนวโน้มที่จะมีความเสี่ยงสูงสุดในการเกิดภาวะรูม่านตาขยายข้างเดียวเป็นพัก ๆ ชั่วคราว ในการศึกษาหนึ่ง ระยะเวลาเฉลี่ยการเกิดอาการคือ 12 ชั่วโมง (บางครั้งมีระยะเวลาที่นานกว่านั้นมาก) และความถี่มัธยฐานคือสองถึงสามครั้งต่อเดือน อาการจะหายไปและรูม่านตาจะกลับสู่ขนาดปกติและทำงานได้โดยไม่ต้องได้รับการรักษา

รูม่านตาเอดิอี (Adie's pupil)

หรือเรียกอีกอย่างว่า Adie tonic pupil หรือรูม่านตาโตค้างซึ่งเป็นความผิดปกติทางระบบประสาทที่พบได้ยากโดยที่รูม่านตาข้างหนึ่งมีขนาดใหญ่กว่าปกติและตอบสนองต่อแสงได้ช้าหรือไม่หดตัวเลย ความผิดปกติของรูม่านตาอาจจะเกิดขึ้นพร้อมกับการตอบสนองอัตโนมัติที่ไม่ดีของเส้นเอ็นหรือไม่มีการตอบสนอง (ภาวะดังกล่าวมีชื่อเรียกว่ากลุ่มอาการเอดีอี)

ทั้งนี้ ยังไม่ทราบสาเหตุโดยทั่วไปของรูม่านตาโตค้าง แต่ในบางกรณีอาจจะเกี่ยวข้องกับการบาดเจ็บ การผ่าตัด การไหลเวียนโลหิตไม่ดี หรือการติดเชื้อ รูม่านตาโตค้างหรือกลุ่มอาการเอดีอียังไม่มีวิธีการรักษาที่ได้ผล

ภาวะไม่มีม่านตาแต่กำเนิด

นี่เป็นภาวะที่พบได้ยากโดยที่บุคคลเกิดมาโดยไม่มีม่านตาบางส่วนหรือทั้งหมด ส่งผลให้รูม่านตามีขนาดใหญ่มาก

ภาวะไม่มีม่านตาแต่กำเนิดมักจะมีผลต่อดวงตาทั้งสองข้างและมาพร้อมกับปัญหาทางสายตาที่ร้ายแรงอื่น ๆ เช่น ต้อกระจกแต่กำเนิด, ต้อหิน การพัฒนาจอตาและเส้นประสาทตาไม่สมบูรณ์ อาการตากระตุก และความสามารถทางการมองเห็นลดลง

เนื่องจากมีม่านตาเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยในการควบคุมปริมาณแสงที่เข้าสู่ดวงตา ผู้ที่มีภาวะภาวะไม่มีม่านตาแต่กำเนิดจึง ไวต่อแสงมากขึ้น.

แรงดึงดูดทางเพศ

นักวิจัยพบว่าการขยายของรูม่านตาดูเหมือนจะเป็นการตอบสนองต่อความสนใจทางเพศของผู้ชายและผู้หญิงในวัยผู้ใหญ่ต่อผู้ใหญ่คนอื่น ๆ

การศึกษาชิ้นหนึ่งแสดงให้เห็นว่า รูม่านตาของชายและหญิงขยายออกเมื่อพวกเขาดูภาพของผู้หญิงที่พวกเขาพบว่ามีเสน่ห์ทางเพศ ในขณะที่รูม่านตาของอาสาสมัครหญิงมักจะขยายออกเมื่อตอบสนองต่อภาพของชายและหญิงที่มีเสน่ห์เหมือนกัน

ผู้เขียนของการศึกษาสรุปว่าเหตุผลนี้ยังไม่ชัดเจนและจะมีการศึกษาวิจัยเพิ่มเติม

จะทำอย่างไรหากมีอาการรูม่านตาขยาย

หากคุณหรือบุคคลอื่นสังเกตเห็นว่าคุณมีรูม่านตาขยายหรือรูม่านตาข้างใดข้างหนึ่งของคุณดูใหญ่กว่าอีกข้างหลังจากได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะ ให้รีบไปพบแพทย์ทันที

ในทำนองเดียวกัน และหากคุณมีอาการวิงเวียนศีรษะ ปวดศีรษะ สับสน มีปัญหาการทรงตัว หรืออาการอื่น ๆ ของโรคหลอดเลือดสมองก็ให้รีบไปพบแพทย์ทันที

หากคุณสังเกตเห็นรูม่านตาที่ขยายออกหลังจากที่คุณเริ่มใช้ยาตัวใดตัวหนึ่งตามที่ระบุไว้ข้างต้น ให้โทรปรึกษาแพทย์ผู้สั่งจ่ายยา

ในกรณีอื่นนอกเหนือจากที่อธิบายไว้ข้างต้น ให้โทรติดต่อผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพตาของคุณทันทีเพื่อขอคำแนะนำหากคุณสังเกตเห็นว่ารูม่านตาของคุณมีการขยาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากเริ่มมีอาการกะทันหัน

หากรูม่านตาของคุณขยายหรือคุณตอบสนองต่อสภาพแสงที่เปลี่ยนไปช้ากว่าปกติ ตาของคุณจะไวต่อแสงแดดมากขึ้น พิจารณาซื้อแว่นตาที่มี เลนส์เปลี่ยนสีอัตโนมัติ ซึ่งจะเข้มขึ้นโดยอัตโนมัติในกลางแจ้งในเวลากลางวันเพื่อความสบายของสายตา หรือซื้อแว่นกันแดดที่มี เลนส์โพลาไรซ์ เพื่อความสบายสูงสุดและลดแสงแดดจ้าที่แยงเข้าตา

อีกทางเลือกหนึ่งในการลดอาการกลัวแสงที่เกิดจากรูม่านตาขยายและเพื่อช่วยให้ดวงตามีลักษณะที่สวยงามก็คือการใส่คอนแทคเลนส์เทียมแบบกำหนดเอง เลนส์เหล่านี้ช่วยให้ลักษณะของรูม่านตาปกติมีขนาดที่เท่ากัน คอนแทคเลนส์เทียมมีประโยชน์อย่างยิ่งสำหรับภาวะไม่มีม่านตาแต่กำเนิดและรูม่านตาขนาดใหญ่ผิดปกติซึ่งเกิดจากการบาดเจ็บ

หน้าที่ตีพิมพ์ใน วันจันทร์ที่ 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2564