Đồng tử không đều: Nguyên nhân nào gây ra kích thước đồng tử không bằng nhau?
Nhìn kỹ vào mắt của quý vị trong gương. Một đồng tử trông có lớn hơn hoặc nhỏ hơn đáng kể so với đồng tử kia không? Nếu có, quý vị có thể bị đồng tử không đều.
Đồng tử không đều là gì?
Đồng tử không đều đơn giản có nghĩa là quý vị có hai đồng tử không bằng nhau. Một đồng tử có thể lớn hơn bình thường hoặc một đồng tử có thể nhỏ hơn bình thường, dẫn đến kích thước của đồng tử không bằng nhau. Hai đồng tử có thể có hoặc không phản ứng bình thường với ánh sáng.
Trong hầu hết các trường hợp, đồng tử không đều là lành tính và không có lý do gì đáng lo ngại. Nhưng nếu đồng tử của quý vị đột nhiên có kích thước không bằng nhau, kiểu đồng tử không đều ít phổ biến hơn này có thể là triệu chứng của một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng.
Các loại và nguyên nhân của đồng tử không đều
Có bốn loại chính của đồng tử không đều:
Đồng tử không đều đơn giản
Đồng tử không đều bệnh lý
Đồng tử không đều cơ học
Đồng tử không đều dược lý
Đồng tử không đều đơn giản
Đồng tử không đều đơn giản - còn được gọi là đồng tử không đều thiết yếu hoặc đồng tử không đều sinh lý - là loại đồng tử không đều phổ biến nhất. Đây là một tình trạng lành tính (vô hại) ảnh hưởng đến 20% dân số.
Trong đồng tử không đều đơn giản, độ khác biệt về kích thước đồng tử thường là 1 milimet (mm) hoặc nhỏ hơn và cả hai đồng tử đều phản ứng bình thường với ánh sáng. Sự hiện diện của đồng tử không đều đơn giản dường như không bị ảnh hưởng bởi giới tính, tuổi tác hoặc màu mắt.
Nguyên nhân chính xác của đồng tử không đều đơn giản vẫn chưa được biết. Nó có thể không liên tục hoặc liên tục và đôi khi nó tự hết.
Đồng tử không đều bệnh lý
Đồng tử không đều bệnh lý là hai đồng tử không bằng nhau do tình trạng hoặc bệnh lý có từ trước. Các ví dụ bao gồm:
Viêm mống mắt
Viêm mống mắt là một dạng của viêm màng bồ đào (một bệnh viêm ở mắt). Viêm mống mắt cấp tính được đặc trưng bởi mắt đỏ và đau, chứng sợ ánh sáng, các tế bào viêm trong khoang trước của mắt, và co thắt đồng tử ở mắt bị ảnh hưởng (gây ra đồng tử không đều).
Viêm mống mắt có nhiều nguyên nhân, bao gồm nhiễm trùng mắt, các bệnh viêm tiềm ẩn và chấn thương. Chuyên gia chăm sóc mắt của quý vị có thể điều trị các triệu chứng của viêm mống mắt trong khi nguyên nhân bên trong của tình trạng này được xác định và được kiểm soát.
Trong một số trường hợp, đồng tử không đều do viêm mống mắt có thể vẫn còn sau khi viêm mống mắt đã được điều trị thành công.
Hội chứng Horner
Mặc dù các dấu hiệu và triệu chứng có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng hầu hết những người bị hội chứng Horner đều có ba dấu hiệu sau:
Sa mí mắt (sụp mí mắt)
Đồng tử thu nhỏ (co thắt một đồng tử, gây đồng tử không đều)
Giảm tiết mồ hôi ở mặt (mất mồ hôi quanh mắt bị ảnh hưởng)
Hội chứng Horner cũng có thể được phân biệt với đồng tử không đều đơn giản bằng tốc độ đồng tử giãn ra trong điều kiện ánh sáng mờ. Đồng tử bình thường (bao gồm đồng tử bình thường có kích thước hơi không bằng nhau) giãn ra trong vòng năm giây sau khi đèn phòng bị mờ đi. Đồng tử bị ảnh hưởng bởi hội chứng Horner thường mất từ 10 đến 20 giây để giãn ra trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc phòng tối.
Hội chứng Horner thường là do một vấn đề bệnh lý tiềm ẩn, chẳng hạn như đột quỵ, khối u hoặc chấn thương tủy sống. Nhưng trong một số trường hợp, không thể tìm ra nguyên nhân.
Cường đồng tử Adie
Cường đồng tử Adie là một đồng tử giãn ra do tổn thương các sợi thần kinh kiểm soát các cơ vân ở mắt làm co đồng tử. Đồng tử bị ảnh hưởng cũng phản ứng kém với ánh sáng. Cường đồng tử Adie xảy ra chủ yếu ở phụ nữ trong khoảng từ 20 đến 40 tuổi và ở 80% số trường hợp chỉ có một mắt bị ảnh hưởng. Trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân gây cường đồng tử Adie là không rõ.
Liệt dây thần kinh thứ ba
Dây thần kinh sọ thứ ba — còn được gọi là dây thần kinh vận nhãn — điều khiển một số cơ kiểm soát vận động của mắt và mí mắt và cũng ảnh hưởng đến một cơ kiểm soát kích thước đồng tử. Liệt (liệt) dây thần kinh vận nhãn khiến mắt bị ảnh hưởng có đồng tử giãn ra, dẫn đến đồng tử không đều.
Ngoài đồng tử không đều, liệt dây thần kinh thứ ba cũng thường gây ra sa mí mắt (sụp mí mắt), mắt bị ảnh hưởng lệch “xuống và ra ngoài” và mất khả năng điều tiết (khả năng tập trung vào các vật thể ở gần).
Nguyên nhân của liệt dây thần kinh thứ ba bao gồm chèn ép lên dây thần kinh do chứng phình động mạch, khối u hoặc xuất huyết não. Nguyên nhân của liệt dây thần kinh vận nhãn ở trẻ em có thể bao gồm chứng đau nửa đầu và các bệnh nhiễm trùng nặng, chẳng hạn như viêm màng não.
Nếu quý vị hoặc một thành viên trong gia đình xuất hiện các triệu chứng của liệt dây thần kinh thứ ba, hãy tìm kiếm dịch vụ chăm sóc về y tế ngay lập tức.
Đồng tử không đều cơ học
Đồng tử không đều cơ học là kích thước đồng tử không bằng nhau do tổn thương mống mắt hoặc các cấu trúc hỗ trợ của mống mắt. Nguyên nhân của loại đồng tử không đều này bao gồm chấn thương mắt, các biến chứng của phẫu thuật mắt (bao gồm phẫu thuật đục thủy tinh thể), bệnh tăng nhãn áp góc đóng, và các tình trạng viêm nhiễm như viêm mống mắt hoặc viêm màng bồ đào.
Bất thường bẩm sinh trong cấu trúc của mống mắt cũng có thể được coi là một nguyên nhân của đồng tử không đều cơ học. Các ví dụ bao gồm:
Tật không mống mắt (mất hoàn toàn hoặc một phần mống mắt của một bên mắt)
Tật khuyết một mắt (một khoảng trống trong mống mắt có khi mới sinh ra, tạo cho đồng tử một "lỗ khóa" hoặc "mắt mèo: hình dạng riêng biệt)
Đồng tử lạc chỗ (một tình trạng di truyền gây dịch chuyển đồng tử và làm lệch thủy tinh thể)
Các khối u bên trong mắt cũng có thể gây đồng tử không đều cơ học.
Đồng tử không đều dược lý
Đây là kích thước đồng tử không bằng nhau xảy ra do tác dụng phụ của thuốc.
Các loại thuốc đã được xác định là nguyên nhân có khả năng xảy ra của đồng tử không đều dược lý học là thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) được sử dụng để điều trị trầm cảm.
Miếng dán tẩm scopolamine thẩm thấu qua da được sử dụng để điều trị chứng say tàu xe và buồn nôn do hóa trị cũng đã được chứng minh là có khả năng gây đồng tử không đều.
Một số loại thuốc nhỏ mắt điều trị tăng nhãn áp cũng có thể gây đồng tử không đều, đặc biệt là nếu các loại thuốc này được sử dụng để điều trị bệnh tăng nhãn áp chỉ ở một mắt. Các ví dụ được xác định bao gồm pilocarpine, thuốc này có thể làm cho đồng tử nhỏ hơn ở mắt được điều trị và brimonidine và apraclonidine, các thuốc này có thể làm đồng tử lớn hơn ở mắt được điều trị.
Phải làm gì nếu quý vị bị đồng tử không đều
Nếu quý vị hoặc ai đó nhận thấy rằng quý vị có kích thước đồng tử không bằng nhau, hãy gặp chuyên gia chăm sóc mắt của quý vị ngay lập tức - đặc biệt là nếu quý vị có bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:
Sụp mí (sa mí mắt)
Song thị
Mất thị lực
Đau đầu hoặc đau cổ
Đau mắt
Gần đây bị chấn thương đầu hoặc chấn thương mắt
Nếu đồng tử không đều ở mức độ nhẹ và đồng tử của quý vị phản ứng bình thường với các kiểm tra mà chuyên gia chăm sóc mắt của quý vị thực hiện, thì có thể không có gì phải lo lắng. Nhưng quý vị nên được đánh giá các đồng tử không bằng nhau của quý vị trước khi cho rằng tất cả đều ổn.
Nếu quý vị có đồng tử không đều và một đồng tử lớn hơn đồng tử kia, hãy hỏi chuyên gia chăm sóc mắt của quý vị về tròng kính đổi màu. Loại kính mắt này sẽ tự động tối đi dưới ánh sáng mặt trời để làm giảm độ nhạy sáng (chứng sợ ánh sáng) mà quý vị có thể bị.
Tròng kính đổi màu cũng bảo vệ đôi mắt của quý vị khỏi tia UV và ánh sáng xanh dương năng lượng cao có hại — đặc biệt là mắt có đồng tử lớn hơn nếu nó không phản ứng bình thường với ánh sáng.
Trang được xuất bản trong Thứ Tư, 18 tháng 8, 2021
