Nhược thị: Triệu chứng và điều trị mắt lười
Nhược thị là một rối loạn phát triển thị lực, trong đó mắt không đạt được thị lực bình thường, ngay cả với đơn thuốc kính mắt hoặc kính áp tròng.
Còn được gọi là mắt lười, nhược thị bắt đầu trong thời kỳ sơ sinh và thời thơ ấu. Trong hầu hết các trường hợp, chỉ một mắt bị ảnh hưởng. Nhưng trong một số trường hợp, thị lực giảm có thể xảy ra ở cả hai mắt.
Đặc biệt là nếu mắt lười được phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì có thể tránh được tình trạng giảm thị lực. Nhưng nếu không được điều trị, mắt lười có thể gây ra khuyết tật thị giác nặng ở mắt bị ảnh hưởng.
Theo một phân tích gần đây của 73 nghiên cứu được công bố bằng tiếng Anh, ước tính tổng hợp về tỷ lệ hiện hành của nhược thị trên toàn thế giới là 1,75 phần trăm tổng dân số.
Tỷ lệ hiện hành của nhược thị khác nhau ở các vùng khác nhau trên thế giới, với tỷ lệ cao nhất ở các nước Châu Âu (3,67%).
Dấu hiệu và triệu chứng của nhược thị
Vì nhược thị thường là một vấn đề về phát triển thị lực của trẻ sơ sinh, các triệu chứng của tình trạng này có thể khó nhận biết.
Tuy nhiên, một nguyên nhân phổ biến của nhược thị là mắt lác. Vì vậy, nếu quý vị nhận thấy con quý vị bị lác trong hoặc một số lần lệch trục mắt rõ ràng khác, hãy gặp chuyên gia chăm sóc mắt ngay lập tức — tốt nhất là người mà chuyên về thị lực của trẻ em.
Một manh mối khác cho thấy con quý vị có thể bị giảm thị lực là nếu trẻ khóc hoặc quấy khóc khi quý vị che một bên mắt.
Quý vị có thể thử thực hiện việc kiểm tra sàng lọc đơn giản này tại nhà bằng cách chỉ cần che và không che mắt của con quý vị (từng mắt một) khi trẻ đang thực hiện một nhiệm vụ thị giác, chẳng hạn như xem truyền hình.
Nếu con quý vị không cảm thấy khó chịu khi một mắt bị che, nhưng cảm thấy khó chịu khi mắt kia bị che, điều này có thể cho thấy rằng mắt mà quý vị đã che là mắt "tốt" và mắt không bị che là mắt bị nhược thị, gây ra mờ mắt.
Nhưng một kiểm tra sàng lọc đơn giản không thể thay thế cho một lần khám mắt toàn diện.
Cho trẻ đi khám mắt theo khuyến cáo để đảm bảo trẻ có thị lực bình thường ở cả hai mắt và hai mắt có chức năng bình thường như một nhóm.
Nguyên nhân nào gây ra nhược thị?
Có ba loại nhược lực, dựa trên nguyên nhân cơ bản:
Nhược thị do lác
Lác mắt là nguyên nhân phổ biến nhất của nhược thị. Để tránh song thị gây ra bởi mắt kém căn chỉnh, não bộ bỏ qua đầu vào thị giác từ mắt bị lệch, dẫn đến nhược thị ở mắt đó ("mắt lười"). Loại nhược thị này được gọi là nhược thị do lác.
Nhược thị do khúc xạ
Đôi khi, nhược thị là do tật khúc xạ ở hai mắt, mặc dù căn chỉnh mắt hoàn hảo. Ví dụ, một bên mắt có thể bị cận thị hoặc viễn thị đáng kể chưa được điều chỉnh, trong khi mắt còn lại thì không.
Hoặc một bên mắt có thể bị loạn thị đáng kể và mắt kia thì không. Trong những trường hợp như vậy, não bộ phụ thuộc vào mắt có ít tật khúc xạ chưa được điều chỉnh hơn và "điều chỉnh" thị lực giảm từ mắt kia, gây giảm thị lực ở mắt đó do không sử dụng.
Loại nhược thị này được gọi là nhược thị do khúc xạ (hay nhược thị do tật khúc xạ hai mắt không đều).
Nhược thị thực thể
Đây là chứng mắt lười do vật gì đó cản trở ánh sáng đi vào và tập trung vào mắt trẻ, chẳng hạn như đục thủy tinh thể bẩm sinh. Điều trị kịp thời bệnh đục thủy tinh thể bẩm sinh là cần thiết cho sự phát triển thị giác bình thường.
Điều trị nhược thị
Trong một số trường hợp nhược thị do khúc xạ, có thể đạt được thị lực bình thường chỉ bằng cách điều chỉnh hoàn toàn các tật khúc xạ ở cả hai mắt bằng kính đeo hoặc kính áp tròng. Tuy nhiên, thông thường, ít nhất là cần phải bịt mắt "tốt" để buộc não chú ý đến đầu vào thị giác từ mắt nhược thị và cho phép phát triển thị lực bình thường xảy ra ở mắt đó.
Điều trị nhược thị do lác thường bao gồm phẫu thuật điều trị lác để làm thẳng hai mắt, sau đó là bịt mắt và thường là một số dạng liệu pháp thị lực (còn gọi là chuyên gia chăm sóc mắt) để giúp cả hai mắt hoạt động bình đẳng như một đội.
Có thể cần phải bịt mắt trong vài giờ mỗi ngày hoặc thậm chí cả ngày và có thể tiếp tục trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng.
Nếu quý vị gặp nhiều khó khăn với việc con quý vị tháo miếng bịt đó ra, quý vị có thể cân nhắc sử dụng một loại kính áp tròng giả được thiết kế đặc biệt để ngăn ánh sáng đi vào mắt tốt nhưng không ảnh hưởng đến ngoại hình của con quý vị.
Mặc dù tròng kính giả đắt hơn một miếng bịt mắt đơn giản và cần phải có kiểm tra kính áp tròng và lắp kính, loại kính này có thể làm nên điều kỳ diệu trong những trường hợp khó điều trị nhược thị khi không tuân thủ đầy đủ quy trình bịt mắt.
Ở một số trẻ em, thuốc nhỏ mắt atropine đã được sử dụng để điều trị nhược thị thay cho miếng bịt mắt. Nhỏ một giọt vào mắt tốt của con quý vị mỗi ngày (chuyên gia chăm sóc mắt của quý vị sẽ hướng dẫn quý vị). Atropine làm mờ thị lực ở mắt tốt, buộc con quý vị phải sử dụng mắt bị nhược thị nhiều hơn, để tăng cường mắt đó.
Một lợi thế của việc sử dụng thuốc nhỏ mắt atropine là quý vị không cần phải cảnh giác liên tục để đảm bảo rằng con quý vị đeo miếng bịt mắt đó.
Trong một nghiên cứu lớn ở 419 trẻ em dưới 7 tuổi bị nhược thị từ 20/40 (6/12) đến 20/100 (6/30) trước khi điều trị, liệu pháp atropine cho kết quả có thể so sánh được với việc bịt mắt (mặc dù mức độ cải thiện thị lực ở mắt nhược thị lớn hơn một chút ở nhóm bịt mắt). Do đó, một số chuyên gia chăm sóc mắt trước đây hoài nghi đang sử dụng atropine làm lựa chọn đầu tiên của họ để điều trị nhược thị thay vì bịt mắt.
Tuy nhiên, atropine có những tác dụng phụ cần được xem xét: nhạy cảm với ánh sáng (do mắt thường xuyên bị giãn ra), đỏ bừng và có thể liệt cơ thể mi sau khi sử dụng atropine lâu dài, có thể ảnh hưởng đến khả năng điều tiết của mắt hoặc khả năng thay đổi tiêu điểm.
Trợ giúp cho trẻ lớn hơn và người lớn bị chứng mắt lưới
Trong nhiều năm, các chuyên gia tin rằng nếu điều trị nhược thị không được bắt đầu từ rất sớm trong cuộc đời, thì thị lực không thể cải thiện được. Giai đoạn quan trọng để can thiệp được cho là khoảng 8 tuổi.
Nhưng hiện nay có vẻ như trẻ lớn hơn và thậm chí cả người lớn bị chứng mắt lười lâu năm có thể được hưởng lợi từ việc điều trị nhược thị bằng cách sử dụng các chương trình máy tính kích thích những thay đổi thần kinh dẫn đến cải thiện thị lực và độ nhạy tương phản.
Các chương trình máy tính để điều trị chứng mắt lười có sẵn và do các bác sĩ nhãn khoa chuyên về thị lực và liệu pháp thị lực cho trẻ em sử dụng.
Phát hiện và điều trị sớm là có vai trò quan trọng
Mặc dù các phương pháp điều trị nhược thị hiện đại có thể cải thiện thị lực ở trẻ lớn và người lớn, nhưng hầu hết các chuyên gia đều đồng ý rằng việc phát hiện và điều trị mắt lười sớm được ưu tiên hơn để phát triển thị giác bình thường và mang lại kết quả thị giác tốt nhất từ việc điều trị nhược thị.
Nhược thị sẽ không tự khỏi và mắt lười không được điều trị có thể dẫn đến các vấn đề về thị lực vĩnh viễn. Nếu sau này, mắt khỏe hơn của con quý vị bị bệnh hoặc bị thương, trẻ sẽ phụ thuộc vào thị lực kém của mắt nhược thị, vì vậy tốt nhất là quý vị nên điều trị nhược thị sớm.
Trong một số trường hợp, tật khúc xạ và nhược thị không được điều chỉnh ở trẻ nhỏ có thể dẫn đến các hành vi dường như biểu hiện sự chậm phát triển hoặc các rối loạn khác khi vấn đề chỉ đơn thuần là thị giác.
Trang được xuất bản trong Thứ Tư, 18 tháng 8, 2021
