Makula dejenerasyonu: riskinizi azaltmanın 10 yolu
Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD) için şu anda hiçbir tedavi olmamasına karşın, hastalığa yakalanma ve YBMD ile ilgili görme kaybı yaşama riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz birkaç şey bulunduğu görünmektedir.
Ailenizde, hastalık için bir risk faktörü olacağı gösterilmiş bir YBMD öyküsü varsa, makula dejenerasyonunu önlemeye yönelik adımlar atma konusuna özellikle özen göstermelisiniz.
YBMD, merkezi görmeyi yavaşça kaybeden yaşlılar arasında geri çevrilemez görme kaybının ana nedenidir. Zaman içinde, makula dejenerasyonu olan bir kişi için okumak, bilgisayar veya telefon kullanmak, araç kullanmak ve yüzleri tanımak zor ya da imkânsız hale gelebilir.
Makula dejenerasyonunu önlemeye yardımcı olacak 10 adım
Burada, makula dejenerasyonunun ilerlemesini önlemek veya yavaşlatmak için atabileceğiniz 10 adım verilmektedir:
1. Sigara içmeyin.
Muhtemelen YBMD’yi önlemenin bir numaralı yolu sigara içmeyi bırakmaktır. Daha da iyisi, hiç sigara içmeyin.
Sigara içiyorsanız, şimdi bırakın. Sigara, maküler dejenerasyon gelişimi için önemli bir risk faktörüdür.
İngiltere’deki araştırmacılar, sigara içme ve YBMD ilişkisini ele alan yayımlanmış 17 çalışmayı incelemiş ve bu çalışmaların 13’ünde şu anki sigara tiryakilerinin sigara içmeyenlere göre iki ila üç kat YBMD olma riskine sahip olduğunu gösterdiği ortaya konmuştur.
Ayrıca, Birleşik Devletler’de ikizler üzerinde yürütülen bir çalışma, şu anda sigara içen kişilerin 1,9 kat daha fazla YBMD riskine sahip olduklarını, diğer yandan sigara içmeyen ikizlerine kıyasla, eski içicilerin yaklaşık 1,7 kat artan riske sahip olduklarını göstermiştir.
2. Bol bol koyu yapraklı yeşillikler yiyin.
Araştırma, lutein ve zeaxanthin bakımından zengin en koyu yapraklı sebzeleri (örneğin kıvırcık lahana, çiğ ıspanak ve kara lahana) tüketen kişilerin, çalışmada bu sağlıklı gıdalardan en düşük miktarlarda yemiş olanlara kıyasla yüzde 43 daha düşük YBMD riskine sahip olduklarını göstermiştir.
3. Günlük multivitamin alın.
Sağlıklı, dengeli bir diyetle beslenmiyorsanız, sadece diyetten ihtiyacınız olan tüm besin maddelerini almanız zor olabilir.
Bazı besin takviyelerinin, makula dejenerasyonunun ilerlemesini durdurmaya veya önlemeye yardımcı olduğu gösterilmiştir.
Şu anda besin takviyelerinin hastalık riski altındaki kişilerde makula dejenerasyonunun oluşmasını önleyeceğine dair açık hiçbir kanıt bulunmamaktadır.
Ancak, bazı çalışmalar, C ve E vitaminleri, beta karoten, çinko, bakır, lutein ve zeaxanthin içeren çoklu vitamin takviyelerinin erken YBMD riskinin hastalığın görmeyi daha fazla tehdit eden ilerlemiş bir şekline ilerlemesini azaltabildiğini ileri sürmektedir.
Bu besin maddelerinin genel göz sağlığının sürdürülmesi üzerinde faydalı etkisinin olabilmesi mümkündür.
YBMD geliştirme riskiniz yüksekse — veya sadece gözlerinizi sağlıklı tutmak ve iyi görmek için yapılması mümkün her şeyi yapmak istiyorsanız — belirli ihtiyaçlarınız için hangi besin takviyelerinin en iyi olabileceğini göz doktorunuza sorun.
4. Daha fazla balık yiyin.
Çok sayıda çalışma, makula dejenerasyonunun önlenmesi için balık yemenin faydalarını göstermiştir.
Bazı araştırmalar düzenli olarak balık yemenin sarı nokta hastalığının önlenmesine yardımcı olabileceğini gösteriyor.
Yukarıda belirtilen aynı ikiz çalışması, haftada iki öğünden fazla balık yiyen bireylerin, haftada bir öğünden daha az yiyen ikizlerden daha az YBMD yaşama ihtimali bulunduğunu tespit etmiştir.
Ayrıca, Avustralya’daki araştırmacılar haftada en az bir kez balık yiyen çalışma katılımcılarının ayda bir kezden daha az balık yediğini veya hiç yemediğini bildiren kişilere göre yüzde 40 daha az başlangıç aşamasında YBMD geliştirme ihtimallerinin olduğunu tespit etmiştir.
5. Aktif bir yaşam tarzı sürdürün.
Uzun süreli (15 yıllık) bir çalışmada, ağırlık, kolesterol seviyeleri ve yaş gibi diğer risk faktörlerinin değerlendirilmesinden sonra, araştırmacılar aktif bir yaşam tarzını sürdüren kişilerin, çalışmadaki daha hareketsiz katılımcılara göre yüzde 70 daha az YBMD geliştirme ihtimallerinin olduğunu tespit etmiştir.
“Aktif” gruba dahil edilmek için, katılımcıların günde en az iki mil, haftada üç kez yürümüş veya eşdeğer aktivite miktarını gerçekleştirmiş olmaları gerekir.
6. Her gün meyve ve kuruyemiş yiyin.
Harvard Medical School’daki bir çalışma, günde üç veya daha fazla öğün meyve yiyen katılımcıların önemli ölçüde daha düşük "ıslak" veya ilerlemiş YBMD riskine sahip olduklarını göstermiştir.
Başka bir araştırma, kuruyemiş yemenin erken veya ara YBMD ila hastalığın daha ilerlemiş aşamalarına ilerlemeyi önlemesine yardımcı olduğunu göstermiştir.
7. Diyetinizden rafine karbonhidratları çıkarın.
Rafine karbonhidratlar bakımından yüksek diyetler (ör. şekerli içecekler, beyaz ekmek, fırınlanmış patates, çörek ve cipsler) artan YBMD riskiyle ilişkilendirilmiştir. Bu gıdalar yerine meyve, kuruyemiş, sebze ve su tüketin.
8. Kan basıncınızı ve kolesterol düzeylerinizi izleyin.
Bazı araştırmalar, kolesterol düzeylerinizi kontrol etmenin makula dejenerasyonu riskinizi azaltmaya yardımcı olabileceğini öne sürmektedir. Kolesterol, kan damarlarında birikerek göz dokusunun sağlığının sürdürülmesi için gerekli kan akışını engelleyebilen yağlı bir maddedir.
Ayrıca, kan basıncı kontrolü makula dejenerasyonunun önlenmesi için de önemli olabilir. Önemli çalışmalar, yüksek kan basıncı ile ilerlemiş, potansiyel olarak kör bırakabilen “ıslak” tip makula dejenerasyonu arasında önemli bir bağlantı olduğunu ortaya koymuştur.
9. Gözlerinizi UV’den ve mavi ışıktan koruyan güneş gözlüğü kullanın.
Şu anda güneş ışığına doğrudan maruziyetin makula dejenerasyonuna neden olduğuna dair hiçbir kati kanıt olmamasına karşın, bazı araştırmalar bir kişinin yaşamı boyunca YBMD ve UV ışınlarına kümülatif maruziyet ve yüksek enerjili "mavi" ışık arasında en azından bir ilişki olduğunu öne sürmektedir.
Güvende kalmak için, gündüz açık havada olduğunuz zamanlarda güneşin UV ışınlarının yüzde 100’ünü ve görünür mavi ışığın önemli bir miktarını engelleyen güneş gözlüklerini kullanmak iyi bir fikirdir.
10. Düzenli göz muayeneleri yaptırın.
Kapsamlı bir göz muayenesi sırasında, göz doktorunuz erken görme sorunlarını ve göz sağlığı kaygılarını siz onları fark etmeden önce ve tedaviler maliyet açısından en düşükken tespit edebilir.
Değerli görme yeteneğinizle ilgili konuları şansa bırakmayın – gözlerinizi sağlıklı tutmak ve iyi görmek için kendiniz ve aileniz için yıllık göz muayenelerini planlayın.
Sayfa yayınlandı 1 Eylül 2020 Salı
